Niepewność językowa w wielojęzycznych rodzinach

Dla wielu rodziców jest to źródłem stresu: w jaki sposób dziecko poradzi sobie w kontaktach z wychowawcami i rówieśnikami. Chociaż nie ma badań dotyczących subiektywnego przeżywania tej sytuacji przez dzieci, fakty wydają się uspokajające. W przeciągu kilku tygodni / miesięcy opanowują one język na tyle, że mogą się porozumieć z rówieśnikami i dorosłymi. Następnie ich znajomość języka większościowego stabilizuje się na poziomie innych dzieci.

Niepewność językowa w języku rodziców

Niepewność językowa w języku mniejszościowym często występuje u dzieci rozwijających wielojęzyczność receptywną („pasywną”). Nie używają one języka rodziców, bo nie czują się w nim swobodnie. Jednocześnie, jest to błędne koło: żeby czuć się swobodnie w danym języku, trzeba go używać. Jedynie w ten sposób możliwe jest pogłębianie umiejętności władania nim. Oznacza to, że należy zwiększyć poczucie „bezpieczeństwa językowego” dziecka (poprzez gry, zabawy, śmiech… wszystko, co pozwala oddramatyzować sytuację), żeby pomóc mu w mówieniu po polsku / włosku / francusku…

Niepewność językowa bez względu na język

Istnieje jeszcze jeden rodzaj niepewności językowej, który może dotyczyć każdego dziecka, bez względu na ilość języków w jego otoczeniu. Występuje ona u dzieci nieczujących się swobodnie w żadnym języku. Najczęściej jest to spowodowane brakiem kontaktu z (jakimkolwiek) językiem rozwiniętym na odpowiednim poziomie. Rodzice nie poświęcają dziecku dość uwagi. Albo sami nie władają używanym językiem wystarczająco dobrze. (Dlatego właśnie zachęca się rodziców do posługiwania się w rozmowach z dziećmi językiem, który znają najlepiej. Dziecko potrzebuje bowiem kontaktu z przynajmniej jednym językiem na odpowiednim poziomie. Dla przypomnienia: język wpływa na sposób myślenia…)

Wpływ niepewności językowej rodzica na dziecko

Ostatnią sytuacją, którą chciałabym przywołać, jest niepewność językowa rodziców (na ogół w języku większościowym) i jej wpływ na dziecko. Kiedy dziecko zdaje sobie sprawę z faktu, że rodzic nie czuje się swobodnie w języku otoczenia, często samo odczuwa niepewność co do możliwości liczenia na wsparcie rodzica. Jeśli rodzic jako osoba zapewniająca bezpieczeństwo dziecka (zarówno fizyczne jak i psychiczne / emocjonalne) nie jest w stanie dyskutować, argumentować, skutecznie wstawić się za dzieckiem w razie potrzeby, dziecko traci poczucie oparcia w nim. Wie, że nie może liczyć na jego pomoc zarówno w relacjach z kolegami, wychowawcami (lub innymi dorosłymi), jak i podczas odrabiania lekcji czy w kontekście formalności administracyjnych. Musi zatem poradzić sobie w inny sposób: unikając kłopotliwych sytuacji, biorąc za nie odpowiedzialność, szukając innych rozwiązań. Zostaje obarczony czymś, co nie należy do jego obowiązków, a co za tym idzie: dodatkowym obciążeniem psychicznym.  

Na wszystkie trudności istnieją rozwiązania

Niepewność językowa jest zjawiskiem, któremu można zaradzić. Pod warunkiem, że ma się świadomość zaistniałej problematycznej sytuacji. Sytuacja, która interesują nas najbardziej: niepewność językowa dzieci w języku polskim powinna być postrzegana jako etap w doskonaleniu umiejętności wysławiania się. Jedynie od nas, rodziców, zależy, czy, kiedy i w jaki sposób pomożemy dziecku w przezwyciężeniu jej i „uaktywowaniu” u niego języka polskiego.

Jeśli potrzebujesz pomocy, żeby sprawić, by Twoje dziecko poczuło się pewniej w języku polskim, napisz do mnie (anna (at) bilingual-kid.com). Długoterminowe wsparcie, które proponuję wielojęzycznym rodzinom, skutecznie wzmacnia nie tylko swobodę językową dziecka, ale także jego emocjonalną więź z językiem i polską kulturą oraz wzbogaca relację z rodzicem. Wyślij mi wiadomość, umówimy się na spotkanie online i wyjaśnię Ci, w jaki sposób pracuję z rodzicami, jakie efekty uzyskujemy. Następnie zadecydujesz.

Jeżeli powyższy artykuł zainspirował Was do refleksji, podzielcie się nią z nami w komentarzach pod artykułem.