Dwujęzyczność pasywna, receptywna czy bierna, polega na rozumieniu języka, bez używania go w formie ustnej czy pisemnej. Jest to dość częste zjawisko, nie tylko u dzieci. Mniejszego wysiłku wymaga od nas bowiem rozumienie języka niż posługiwanie się nim w sposób aktywny. Wielu Rodziców mieszkających za granicą spotyka się z tym zjawiskiem na co dzień i zadaje sobie w związku z tym pytania. Chciałabym podzielić się z Wami wynikami obserwacji przeprowadzonych przez profesor Janice Nakamura z Uniwersytetu w Kanagawie.

Oznaki dwujęzyczności pasywnej

Profesor Janice Nakamura pracowała (i wciąż pracuje) nad dwujęzycznością pasywną u dzieci par wielonarodowych. Dzięki swoim obserwacjom wyróżnia ona symptomy, które wskazują na dwujęzyczność pasywną zauważalne u dzieci od około trzeciego roku życia. Po czym można rozpoznać to zjawisko? Profesor Nakamura cytuje pięć głównych oznak dwujęzyczności pasywnej.

Poznajemy, że dziecko rozwija dwujęzyczność pasywną, jeśli NIE:

  • odpowiada pełnymi zdaniami w swoim języku mniejszościowym (w naszym wypadku: w języku polskim), ale pojedynczymi słowami ;
  • wyraża spontanicznych reakcji w języku mniejszościowym ;
  • zaczyna rozmów w języku mniejszościowym ;
  • porusza nowych tematów w języku mniejszościowym ;
  • mówi o swoich uczuciach / emocjach w języku mniejszościowym ;

natomiast wykonuje powyższe czynności w swoim języku większościowym. Z czasem poziom używania języka mniejszościowego (jeśli jest on używany) obniża się jeszcze bardziej. Nie chodzi oczywiście o to, ile kryteriów musi być spełnionych, żeby stwierdzić, że mamy do czynienia z dwujęzycznością pasywną. Są to oznaki świadczące o dominacji języka większościowego i zanikaniu (albo braku rozwoju ustnej formy) języka mniejszościowego.

dwujęzyczność pasywna

Kiedy może rozwinąć się dwujęzyczność pasywna?

Właściwie w każdym momencie. Kiedy zanika potrzeba i ochota na komunikowanie się w języku mniejszościowym. Kiedy język większościowy dominuje w coraz bardziej wyraźny sposób język mniejszościowy. Dlatego tak ważne jest, żeby dziecko od początku miało solidne bazy w tym języku. Często dwujęzyczność pasywna pojawia się, kiedy dziecko idzie do przedszkola. Następnym kluczowym momentem jest początek szkoły. Może to także nastąpić u dorosłego, jeśli nagle całkowicie przestanie używać języka mniejszościowego, bo nie będzie miał z nim żadnego kontaktu.

I co potem?

Wszystko zależy od dziecka, od jego otoczenia, od motywacji i pracy rodziców. Zdarza się, że sytuacja odblokowuje się podczas pobytu w kraju. Często niestety na krótko, bo po powrocie do domu rutyna bierze górę. A potrzeba używania języka mniejszościowego zanika. Dlatego nie poddawajcie się, kontynuujcie wysiłki, jeśli Wasze dzieci nie mówią do Was po polsku. Bo wszystko (albo prawie wszystko 🙂 ) można wypracować.

Jeżeli natomiast potrzebujesz wsparcia, żeby Twoje dziecko osiągnęło dwujęzyczność aktywną, skontaktuj się ze mną (anna(at)bilingual-kid.com. Umówmy się na rozmowę (oczywiście bezpłatną) na przykład przez Messengera, podczas której zobaczymy, w jaki sposób możemy wspólnie „zachęcić” Twoje dziecko do mówienia po polsku.

Jeżeli powyższy artykuł zainspirował Was do refleksji, podzielcie się nią z nami w komentarzach pod artykułem.