Często dostaję od Rodziców pytanie: co zrobić, żeby moje dziecko mówiło po polsku? (Albo w innym ojczystym języku Rodzica, pracuję także z francuskojęzycznymi Rodzinami.) Z praktycznego punktu widzenia: większość z nas wie, że wychowanie dziecka mówiącego na co dzień w języku mniejszościowym nie jest łatwe. (Nie wystarczy mówić do dziecka po polsku, żeby automatycznie odpowiadało ono w tym języku, jeśli dodatkowo ma kontakt z innymi językami.) Jednak w teorii wystarczy, żeby spełnione były dwa warunki. Jakie? Oto temat dzisiejszej refleksji.
Ekspozycja językowa
Pierwszym, jakże banalnym warunkiem, żeby dziecko aktywnie używało języka, jest znajomość go. W jaki sposób dziecko uczy się języka? Poprzez jak najbardziej regularny kontakt z nim.
Im częściej dziecko obcuje z językiem, tym w większym stopniu jest w stanie go opanować. Ekspozycja językowa dziecka jest więc niezbędna i polega na zapewnieniu dziecku kontaktu z językiem polskim. Na ogół poprzez słuchanie, jak inne osoby nim władają. Im więcej Rodzic używa w obecności dziecka polskiego: mówiąc po polsku, czytając po polsku, śpiewając, opowiadając etc. tym więcej dziecko rozumie i tym bogatsze jest jego słownictwo.
Potrzeba używania języka
Drugi warunek, żeby nasze dzieci mówiły po polsku, jest dużo bardziej skomplikowany do wcielenia w życie, dla nas Rodziców mieszkających poza granicami Polski. Polega on na wytworzeniu u dziecka potrzeby używania języka. Jest to dość skomplikowany zabieg, szczególnie, kiedy Rodzice w domu rozmawiają między sobą w innym języku. Dziecko doskonale wie, że Rodzic polskiego pochodzenia zna język większościowy, którym dziecku łatwiej jest się posługiwać. Nie potrzebuje więc się wysilać i mówić po polsku, żeby porozumieć się z Rodzicem. Dla dzieci mieszkających w Polsce jest to główny powód, dla którego mówią one po polsku: nawiązać kontakt z innymi osobami. Dlatego też musimy znaleźć inną motywację, żeby dzieci zgodziły się na wysiłek i zmobilizowały swoje zasoby językowe.
Jak zmotywować dziecko do mówienia po polsku?
W tym właśnie tkwi problem. Jak inaczej zmotywować dziecko do mówienia po polsku? Niestety nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie, która pasowałaby do każdej sytuacji. Każda rodzina jest inna, każde dziecko jest inne. Zadaniem Rodzica jest znalezienie tego elementu poprzeć obserwacje, rozmowy, wspólnie spędzony czas. Dla niektórych dzieci jest to potrzeba komunikowania się (w sensie ogólnym). Dla innych kontakty z Dziadkami, albo relacja z Mamą, albo pasja kultywowana w języku polskim, czy poszukiwanie własnej tożsamości (dla starszych dzieci). A może mieszkanka wyżej wymienionych elementów, w różnych dawkach, w zależności od osobowości i zainteresowań dziecka. (Tak jest na ogół dla większości dzieci.)
Żeby dziecko mówiło po polsku
W pracy z wielojęzycznymi Rodzicami dużo czasu poświęcamy na znalezienie indywidualnego sensu, jakie mówienie po polsku może przybrać dla dziecka. Przy pomocy zajęć / zabaw / zachowań sprawdzamy na co dziecko jest wrażliwsze, co bardziej do niego przemawia, w jaki sposób dany element może zostać wykorzystać do waloryzacji języka mniejszościowego. Oczywiście istnieją pewne prawidłowości, które znam z doświadczenia z pracy z coraz większą ilością Rodzin. W dużej mierze ułatwiają one indywidualne szukanie dziecięcej motywacji. Z relacji Mam wiem także, że jest to dla nich wzbogacające doświadczenia pogłębiające ich więź z dzieckiem. Stanowi ono część wychowania, która nie jest dana jednojęzycznym rodzinom, co wpływa na wyjątkowy charakter relacji dziecko-rodzic w naszych rodzinach. Myślę, że jest to powód do radości. Może nasze relacje są bardziej skomplikowane, ale jakże pasjonujące i rozwijające zarówno dla dzieci, jak i dla rodziców.
***
Jeśli dotychczas nie udało Ci się zmotywować Twojego dziecka do mówienia po polsku (albo jeśli masz trudności z zapewnieniem mu niezbędnej ekspozycji na język polski), moje wsparcie okaże Ci się przydatne. Porozmawiajmy o tym, wyjaśnię Ci, na czym ono polega. Następnie zadecydujesz, czy masz ochotę na współpracę ze mną 🙂 : anna (at) bilingual-kid.com
Jeżeli powyższy artykuł zainspirował Was do refleksji, podzielcie się nią z nami w komentarzach pod artykułem.
Jeśli chodzi o motywację na pewno nie ma na to jednej odpowiedzi.
To na pewno mocno złożona kwestia i warto podążać za dzieckiem, ale jednocześnie dyskretnie je stymulować – a w razie potrzeby korzystać z profesjonalnej pomocy.
Ciekawy temat, a wydawałoby się ,że to jest takie łatwe nauczyć języka polskiego zagranicą…
Motywacja chyba jest tu kluczowa i to o nią chyba najtrudniej