W 2000 roku, językoznawca z Uniwersytetu w Antwerpii Annick de Houwer opublikowała wyniki badań o sposobach przekazania dzieciom języka mniejszości i ich skuteczności. Dostarczyły one wielu ciekawych informacji na temat strategii rodziców, podważając, między innymi, skuteczność metody OPOL (one parent – one language).

Dlaczego niektóre dzieci z dwujęzycznych rodzin opanowują dwa języki, a inne nie? 

Celem badań było odpowiedzenie na pytanie: dlaczego niektóre dzieci wystawione na dwa języki od wczesnego dzieciństwa nie opanowują obydwu z nich poprawnie? Dane zostały zebrane wśród 1899 rodzin we Flandrii (flamandzkojęzycznej części Belgii), gdzie istnieje duża etniczna różnorodność. Wielu młodych ludzi należy tam bowiem do drugiego pokolenia imigrantów. Wśród przebadanych rodzin znajdowało się przynajmniej jedno dziecko w wieku od 6 do 10 lat. Oprócz tego, co najmniej jeden z rodziców mówił w języku mniejszościowym. Badane rodziny odpowiedziały na krótki kwestionariusz na temat języka używanego w domu wraz z dziećmi.

Najskuteczniejsza strategia: używanie języka mniejszości przez oboje rodziców

Wyniki badań pokazują, że wszystkie dzieci opanowały język większościowy, ale nie mniejszościowy. Różnice wynikają ze starań rodziców, żeby dziecko przyswoiło drugi język. Największą szansę na sukces miała strategia, w której oboje rodzice używali w domu języka mniejszości. Natomiast „one parent – one languauge” nie okazało się na tyle skuteczne, na ile można się było tego spodziewać.

Analiza strategii

Mówienie w domu jedynie w języku mniejszości zwiększa szansę na opanowania języka przez dzieci o 20% w stosunku do mieszania dwóch języków. Jeśli oboje rodzice mówią do dziecka w obydwu językach, szansa na opanowanie przez dziecko języka mniejszości wynosi 79%. Jeśli jeden rodzic mówi do dziecka w języku mniejszości, a drugi większości, wynosi ona 74%. Niewielka różnica między tymi dwoma wynikami zaskoczyła językoznawców. Spodziewali się oni mniejszej skuteczności mieszania dwóch języków przez obydwoje rodziców. Otóż okazało się, że jest to najskuteczniejsza strategia przekazywania języka mniejszości. Jeśli natomiast jeden rodzic miesza języki, a drugi używa jedynie języka większości, szanse na opanowania języka mniejszości spadają do 36%.

Skuteczność metody OPOL

Tak więc okazało się, że metoda OPOL nie jest ani niezawodna, ani nie jest najlepszą metodą przekazywania dziecku języka mniejszości. Innym ciekawym rezultatem jest fakt, że płeć rodzica języka mniejszościowego nie miała wpływu na poziom opanowania go przez dzieci. Mimo, że mogłoby się wydawać, że matki wkładają większy wysiłek niż ojcowie w przekazywaniu języka mniejszościowego swoim dzieciom. Jednak badania Annick de Houwer potwierdziły, że jest przekonanie to jest błędne.

Rola zaangażowania rodziców

O ile nauczenie dziecka jednego języka ma 100 % szansy powodzenia, a o tyle nauczenie dwóch języków w większości wypadków jest około 75%. Od niektórych rodziców wymaga to dużo wysiłku i pracy. Od innych wymaga mniej trudu, bo ich dzieci uczą się same. Badania przeprowadzone przez Annick de Houwer podkreślają znaczenie zaangażowania rodziców w proces nauki. Według nich, rola rodziców jest bez wątpienia najważniejszym czynnikiem odgrywającym rolę w opanowaniu języka mniejszości przez dzieci. Interesujące jest także to, że strategie rodziców są często planowane i podlegają zmianie w zależności od sytuacji. (Zmiana z OPOL na dwóch rodziców mówiących językiem mniejszości, żeby wzmocnić go u dziecka. Możliwa jest też zmiana w drugą stronę.)

Do innych czynników należą stosunek społeczeństwa do danego języka oraz obecność osób trzecich mówiących językiem mniejszości.

Jeżeli mielibyście ochotę podzielić się z nami Waszymi spostrzeżeniami, refleksjami albo uwagami na ten temat, serdecznie Was do tego zapraszam, poniżej w komentarzach artykułu.