Według badań przeprowadzonych przez językoznawców, osoby dwujęzyczne lepiej sobie radzą z czynnościami poznawczymi mózgu, takimi jak uwaga wybiorcza i kontrola hamująca. (Uwaga wybiorcza polega na koncentracji na określonych elementach, abstrahując od innych charakterystyk danego przedmiotu. Hamowanie lub kontrola hamująca blokuje zachowania i zatrzymuje automatyczne, często nieodpowiednie reakcje. W ten sposób zmienia odpowiedź na bardziej przemyślaną i dostosowaną do danej sytuacji.) Są one częścią funkcji wykonawczych czyli umiejętności poznawczych niezbędnych do kontrolowania i samoregulacji zachowania. Tematem wykonanego doświadczenia był Efekt Simona, czyli zjawisko kompatybilności przestrzennej. Chodziło o sprawdzenie w jakiej mierze poddane badaniom osoby były w stanie oddzielić dwie cechy danego przedmiotu: jego kolor i lokalizację.
Doświadczenie z dziećmi
Kanadyjska badaczka, profesor Ellen Bialystok w swojej pracy udowodniła, że przewaga w umiejętnościach poznawczych u osób dwujęzycznych trwa przez całe życie. Przeprowadziła ona z dziećmi eksperyment z gąbką przypominającą kamień. Na pytanie, czym był przedmiot, dzieci odpowiedziały, że chodziło o kamień. Następnie wytłumaczono im, że była to gąbka i zapytano znowu, czym był dany przedmiot. Dzieci jednojęzyczne miały dużo większe trudności z przyswojeniem faktu, że była to gąbka niż dzieci dwujęzyczne. Nie potrafiły one bowiem użyć kontroli hamującej i określić przedmiot bez sugerowania się jego wyglądem.
Doświadczenie z dorosłymi
Ellen Bialystok przebadała także „Efekt Simona” u dorosłych. Osoby uczestniczące w doświadczeniu, miały przed sobą ekran, na którym pojawiał się kwadrat albo czerwony (po prawej stronie), albo zielony (po lewej). Jeżeli był on czerwony, trzeba było nacisnąć na klawisz prawy, jeśli zielony na lewy. Następnie zmieniono strony kolorów. Kwadrat czerwony pojawiał się po lewej, a zielony po prawej stronie. Klawisze, na które należało nacisnąć, pozostały niezmienione. Natężenie efektu Simona zależy od ilości dodatkowego czasu potrzebnego do naciśnięcia na prawidłowy klawisz. W przeciwieństwie do osób jednojęzycznych, osoby dwujęzyczne podlegały słabemu efektowi Simona: ich czas reakcji był krótki. Oznacza to, że opierali się oni wpływowi pozycji kwadratu na ekranie w stosunku do klawisza. Doświadczenie przeprowadzono na różnych grupach wiekowych: wynik był podobny. Umiejętności poznawcze u osób dwujęzycznych utrzymują się przez całe życie.
Znaczenie zdolności kontrolowania języka
Badacze wyjaśniają, w jaki sposób umiejętności poznawcze są związane z dwujęzycznością. Zdolność kontrolowanie używanych języków (większościowego i mniejszościowego) odwołuje się do tych samych umiejętności, co ćwiczenia z Efektem Simona. Im większą wprawę mają osoby w żonglowaniu językami, tym większą uwagą wybiorczą i kontrolą hamującą się one odznaczają. Zapraszam także do lektury artykułu „Intelektualne korzyści płynące z dwujęzyczności”.
Źródło: François Grosjean «Parler plusieurs langues, le monde des bilingues », Albin Michel, Paris, 2015
Ciekawy test, a samą dwujęzyczność uważam za plus. Syn mojego kolegi jest tak wychowywany, ze względu na jego żonę. Wynikają z tego czasem śmieszne sytuacje, gdy pół zdania mówi po polsku, a pół po hiszpańsku 🙂
Dwujęzyczność to temat rzeka! Zgadzam się, że rozmowy z dwujęzycznymi dziećmi mogą być dość zabawne. U nas szczególnie, kiedy syn tłumaczy z polskiego na francuski polskie związki frazeologiczne, np. wziąć nogi za pas, albo uciekać, gdzie pieprz rośnie. Byłam jedyną, która zrozumiała, o co chodziło☺. Pozdrawiam serdecznie!
Tak, to też się zdarza. Już pomijam, że nie tłumaczy się to dosłownie, ale niektórych związków, ze względu na kulturę, po prostu nie ma w innym języku.
Zgadzam się, dlatego bardzo często się dziwie, kiedy odkrywam, że istnieją odpowiedniki (w naszym wypadku między polskim i francuskim) i to bardzo podobne☺. Pozdrawiam serdecznie!